GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 1
Neresinden bakarsanız bakın, bu kitaba bayılmış durumdayım.
Bu benim değerlendirmem.
Bayıldım.
Harika bir kitapla karşı karşıyayım ve bu kitap beni avucunun içine aldı. Hem de ilk satırından itibaren. Kendi kişisel tarihimin en hızlı bitirilen kitabı olma rekorunu kazandı.
Kitabın adı MARSLI. İthaki Yayınlarından çıkmış ve yazarı Andy Weir. Harika bir bilimkurgu olduğu ilk sayfalarından itibaren belli oluyor ve kitap şöyle başlıyor:
GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 6
Neresinden bakarsanız bakın, sıçmış durumdayım.
Bu benim değerlendirmem.
Sıçtım.
😆
Kitap, görev için Mars’ta bulunan 3. insanlı ekip olan Ares 3’ün Botanist ve Makina Mühendisi Mark Watney’in başından geçenleri anlatıyor. Ancak, Mark’ın başından geçenler biraz ilginç. Normalde 31 gün sürmesi gereken yüzey görevinin 6. gününde kuvvetli bir kum fırtınası çıkıyor. Herşey yolunda gitseydi, görev tamamlandıktan sonra Mars’tan ayrılmalarını sağlayacak aracın çıkan fırtınadan zarar görmesi riskine karşı NASA, Ares 3 ekibinin görevi bırakarak hemen dönmesine karar veriyor. Ancak tahliye sırasında Mark yaralanarak fırtınaya kapılıp sürükleniyor. Ekip, Mark’a ulaşamıyor ve ellerindeki yaşam verilerine dayanarak öldüğüne kanaat getirip onu orada bırakarak geri dönüyor.
Sorun şu ki Mark ölmüyor. Bunun neden sorun olduğu ise ilginç. Mark, Mars yüzeyindeki ekipmanlar ile yaşamayı ve hayatını sürdürmeyi başarıyor ancak küçük birkaç pürüz var.
Fırtına, tüm haberleşme sistemini yok etmiş.
Mark kendisini bir yıl kadar hayatta tutabilecek beslenme, enerji ve sağlık tedariğine sahip.
Ancak, herkes Mark’ın öldüğünü düşünüyor. Yani kimse onu kurtarmaya gelmeyecek.
Ares 4’ün, yani bir sonraki insanlı görev ekibinin Mars yüzeyine inmesine 4 yıl var. Ve Mark’ın kurtarılmak için tek ümidi 4 yıl boyunca hayatta kalabilmek.
Mark, kendisinin Mars yüzeyinde bulunma sebebi olan görevlerinin, yani botanist ve makina mühendisliği mesleklerinin tüm bilgi birikimlerini kullanarak hayatta kalabilmek için elinden geleni yapıyor.
Hikaye size de tanıdık geldi mi? Evet, haklısınız. Aslında günümüze, hatta geleceğe uyarlanmış, modern bir Robinson Crusoe hikayesinden bahsediyoruz. Ancak bu kitapta bundan daha fazlası var.
GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 2
Hayır, hayır, size kitabı anlatmadım, endişelenmeyin. Bunlar, kitabın ilk birkaç sayfasında zaten öğreneceğiniz giriş bölümü. Ve benim size 415 sayfalık bu kitabın geri kalanını anlatmaya hiç niyetim yok. Ancak kitap hakkında bahsedilmesi gereken bazı başka şeyler var. Kitabın detaylarına girmeden size bunlardan bahsedeceğim.
Kitabın büyük bölümünde, Mark’ın kaydettiği günlükleri okuyoruz. Her gün olmasa da elinden geldikçe bir şeyler kaydediyor. Peki, başka bir gezegende mahsur kalmış ve kurtarılma ihtimali çok düşük olan bir insan neden günlük tutmakla uğraşır ki? Eğer kurtarılmayı başaramazsa, kendinden sonrakiler, belki yüzlerce yıl sonra bunları bulduklarında, Mark’ın yaşadıklarını öğrensinler diye. Ayrıca Mark’ın zamandan bol bir şeyi yok.
Mark, bir yandan Mars’ta hayatta kalma mücadelesi için tüm bilgisini seferber edip diğer yandan günlükleri kaydederken, Dünya’da kendisinin cenaze töreni çoktan yapılmış durumda. Ancak Mark hayatta kalmaya ve bunun için elinden geleni yapmaya kararlı.
GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 3
Günlükleri, kazanın olduğu, görevin 6. gününden itibaren tutmaya başlıyor. Aslında, “Gün” derken, Mars gününden bahsediyoruz. Buna da “Sol” deniyor. Sol, bir günden 39 dakika daha uzun. Ve Mark, günlükleri tutmaya görevin 6. Sol’undan, yani fırtınanın çıktığı ve ekibin kendisini öldü zannederek Mars yüzeyinde bırakıp dünyaya geri döndüğü günden itibaren başlıyor.
Şu anda okumakta olduğunuz yazının kurgusu da Mark’ın kurtulma mücadelesine bir selam çekmak amacıyla onun günlükleri ile benzer şekilde hazırlanmış durumda.
Şu ana kadar okuduğunuz “Günlük” ve “Sol” terimlerinin ne anlama geldiğini ve amacını açıklığa kavuşturduğumuza göre, kitaba devam edelim.
GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 4
Çok zekice yazılmış bir bilimkurgu kitabından bahsediyoruz. NASA, Mars, Uzay, İnsanlı Uzay Görevleri ve benzeri bir çok konuda gerçekçi bilgiler içeriyor. Anlatılanların bir çoğunu yüzde yüz anlamasınız bile bahsedilen herşey çok ama çok mantıklı. Yani, yaşanan herşey ve her olay, bilimsel bir gerçeğe dayanıyor. Dünya dışı yaşam ve doğa üstü güçler gibi fantastik öğeler yok kitapta. Ama söylemek gerekir ki bence kitabın asıl özelliği bu bilgiler ve detaylar değil.
Kitap, Mark’ın Mars’taki görevi sırasında karşısına çıkan zorluklarla başa çıkmak için bulduğu bilimsel çözümlerin detaylarını da içeriyor. Matematiksel hesaplamalar, fiziksel formüller, kimyasal etkileşimlere ait detaylar ve nicesi. Spoiler olacak, kusura bakmayın ama adam Oksijen ve Hidrojeni birleştirip su yapıyor yahu. Su yapmak….!!! Ötesi var mı? Ancak kitabın asıl güzel tarafı bu detaylar da değil.
Bence kitabın en öne çıkan özelliği dili. Harika bir mizahi anlatımı var. En karmaşık bilimsel problemleri, fiziksel öçümleri ve hesaplamaları, kimyasal formülleri öylesine espirili bir dille anlatıyor ki onca karmaşık detayı neredeyse kahkahalar içerisinde okuyorsunuz. Ve kahramanımızın çok gelişmiş ve oldukça ironik bir espiri anlayışı var. Bu anlayış, yazının başına eklediğimiz, kitabın giriş kelimelerinden son sayfasına kadar okuyucuya eşlik ediyor ve normal şartlar altında pek de herkesin okuyup anlama imkanı olmayan bu olaylar zincirini çekilir, hatta, çekici kılıyor.
Muhtemelen bu özelliği sayesinde, Good Reads okurları tarafından da açık ara farkla, 2014’ün en iyi Bilimkurgu Kitabı seçilmiş.
Bir not daha. Kitabın filmi çekiliyor. Ridley Scott tarafından beyaz perdeye aktarılan hikayenin baş rolünde Mat Damon oynuyor ve film 2015 sonunda vizyona girecek.
GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 5
Kitabın yazarı Andy Weir ve bu kendisinin ilk kitabı. California’da doğup büyümüş olan Weir, 15 yaşından itibaren Bilgisayar Programcısı olarak değişik şirketlerde çalışmış. Arthur C. Clarke ve Isaac Asimov gibi ünlü Bilimkurgu yazarlarına hayran, en büyük merakı olan konular Uzay, Görecelilik Fiziği, Yörünge Mekaniği ve İnsanlı Uzay Uçuşları. Ve babası Parçacık Fiziği konusunda uzman. Dolayısıyla böyle bir kitap yazmasına şaşırmamak lazım.
Andy Weir şu aralar ikinci kitabı olan ve “uzaylılar, telepati, ışıktan hızlı yolculuk gibi konularda daha geleneksel bir bilimkurgu romanı” olarak tarif ettiği Zhek’i yazıyor ve ben onu elime alacağım günü iple çekiyorum.
GÜNLÜK GİRİŞİ: SOL 6
Bir kitap hakkındaki bir tanıtım yazısı bir kitap kadar uzun olmamalı. Bu yüzden yazdıklarımı daha fazla uzatmayacağım. 6 Sol süren bir yazı yeterli olacaktır. 😉
Ancak bitirmeden önce söylemek istediğim birkaç söz daha var.
Yukarıda da bahsetmiştik, kitap bilimsel gerçekleri öyle eğlenceli bir dille anlatıyor ki, onu okurken en karmaşık konularda bile kahkahalar arasında farkında olmadan bir kimyasal formülü veya karmaşık bir denklemi bile kolayca öğrenmek işten bile değil. Dolayısıyla, kitabın anlattığı onca bilimsel konu okuyucuyu hiç mi hiç sıkmıyor. Şahsi görüşüm, dünya üzerindeki bütün Orta Öğrenim Fen Kitaplarının Andy Weir tarafından yazılması gerektiği yönünde. 😀
Tabii ki böyle bir şeyin mümkün olmadığının farkındayım. Ancak bu kitabın tüm orta öğrenim Fen Bilimleri öğretmenleri tarafından öğrencilerine zorunlu olarak okutulmasının bir başlangıç olabileceğine inanıyorum. Kitabı okurken hiçbirşey öğrenmeseler bile Fen Derslerine olan soğukluğu ortadan kaldırması garanti. Tamam, adamımız Mark biraz küfürbaz. Ancak, günümüzde ortalama bir lise öğrencisinin küfür dağarcığında olmayan bir şey de yok kitapta.
Ayrıca bu kitap okuyan gençlerin “peki bunlar gerçek hayatta ne işimize yarayacak?” klişesinden de kurtulacağına inanıyorum. Kabul, kitabı okuyanların çok çok küçük bir ortalaması (!) astronot olacak, bunların çok küçük bir kısmı (!) Mars yüzeyine ziyareti yapacak ve onların da çok küçük bir bölümü (!) Mars’ta mahsur kalacak. Ancak, hayatta kalmak için savaşan bir insanın karşılaştığı beklenmedik sorunları mantık, matematik ve fen bilgisi kullanarak çözme şekli gerçekten ilham verici.
Sonuç olarak kitabın dili ve tarzı sayesinde her kesimden okuyucunun bir bilimkurgu romanından keyif alması mümkün. Ve bunu becermek de bir yazar için göründüğü kadar basit bir iş değil.
Son bir not da kitabı yayımlayan yayınevine. Bu kitap için İthaki‘ye bir teşekkür borçluyuz. Bu muhteşem kitabı hızlı bir şekilde Türk okuyucusuyla buluşturarak gerçekten harika bir iş başarmışlar.
Siz de henüz okumadıysanız en kısa zamanda bu kitaba “Marslı” kalmayarak hemen okumaya başlamanızı tavsiye ediyorum. Gerisini kitap halledecek ve hızlı bir şekilde kendisini okutturacaktır.
Görseller:
Bir yanıt bırakın