Hangi Pikabı Almalı ?
Bu soruyu kendinize soruyorsanız aşağıdaki bilgilere bir göz atmanızı tavsiye ediyoruz.
Baştan kayıtlara geçirerek girelim yazımıza.
Bu yazıda yer alan bilgiler, teknik anlamda bir otorite olmayan amatör plakseverin tamamen kendi şahsi tecrübelerine dayanmaktadır. Yıllarını bu işlere vermiş Üstadların affına sığınarak, satırların yazarının bu işe başladığı dönemlerde sorduğu soruların ve bu yolda öğrendiği bilgilerin, benzer şekilde Plak sevdasına yeni bulaşan amatörlere az da olsa ışık tutması amacıyla özetlenmesini amaçlamaktadır.
Yazının uzunluğundan gözü korkanları da direk olarak en sondaki Özet bölümüne davet ediyorum.
Bir çoklarının bildiği gibi elimdeki kullanmadığım, dinlemediğim, çift olan, vs plaklarımı değerlendirmek amacıyla Eski Plakçı adında bir Instagram hesabıyla plak paylaşımları yapıyorum.
Özellikle Instagram üzerinden, “yeni başlıyorum, hangi pikabı almalıyım?”, “plak dinlemeye başlamak istiyorum, nasıl bir pikap benim için uygundur?”, “pikap alacağım, nelere dikkat etmeliyim?” şeklinde sorularla sıkça karşılaşıyorum. Plakların yeniden popüler olmasıyla birlikte eskisine göre daha fazla insanın plak dinlemek istemeye başlaması doğal olarak pikaba olan talebi de arttırmış durumda. Müzik marketlerde, Elektronik mağazalarında, eskicilerde, antikacılarda ve internette daha fazla pikabın görünür olması da bu durumu destekliyor ve bir döngü şeklinde plağa ve pikaba olan ilginin biraz daha artmasına sebep oluyor.
Peki, bu konuda çok fazla bilgisi olmayan, yeni başlamış, belki gittikçe popülerleşmesi sebebiyle, belki nostaljik olmasının verdiği sıcaklıkla, belki sinemada bir filmde, TV’de bir dizide gördüğü bir sahneden ya da duyduğu müziğin çıtırtısından etkilenerek pikap edinmeye ve plak dinlemeye karar vermiş bir amatör, nereden ve nasıl başlamalı? Hangi pikabı almalı ?
Müzik marketlerde cafcaflı görüntüleri ve albenileriyle yer alan yepyeni bir pikabı alıp evinin baş köşesine mi yerleştirmeli, yoksa antikacıları karış karış gezip, havalı, nostaljik görüntüsüyle eski bir pikap mı edinmeli? Hangi markayı almalı? Peki pikap denilen cihazın tek bir çeşidi mi var? Birden fazla çeşit varsa, hangisini tercih etmeli? Veya pikabı alıp eve gelince elektriğe bağlayıp, plağı da tablasına yerleştirip hemen dinlemeye başlayabilecek mi? Yoksa edinmesi gereken başka bir şeyler de var mı?
İşte bu yazıda bir amatörün gözüyle bu sorulara cevap aramak, bugünün “Yeni Başlayan” ları, yarının “Plakseverleri” ne az da olsa yol göstermek istiyorum.
Pikap Tipleri
Öncelikle pikap türlerine değinerek başlayalım. Şunu bilmelisiniz ki birden fazla pikap çeşidi var. Teknik altyapılarına ve bunlarla ilgili bir amatörün kafasını fazlasıyla karıştırabilecek terimlere girmeden özetlemek gerekirse, temelde iki çeşit pikap alternatifi arasından seçim yapmalısınız. İşte detaylar.
- Deck Tipi Pikaplar
- Kendinden Amfili/Hoparlörlü Pikaplar (hepsi bir arada)
Detaylara girmeden hemen bu bölümün özetini verelim. Deck Tipi Pikap tek başına plak dinlemek için yeterli değildir, müzik dinlemek için başka cihazlara da ihtiyaç duyarsınız. Kendinden Amfili/Hoparlörlü Pikaplar için ilave cihaz ihtiyacınız yok ya da kısıtlı düzeydedir.
Deck Tipi Pikaplar:
70’lerde, 80’lerde pikapların, kasetlerin, ses sistemlerinin, amfilerin, tuner’lerin arasında zaman geçirmediyseniz bu terime yabancı olabilirsiniz. Yine haddimizi aşmadan ve kafa karıştırıcı çok fazla detaya girmeden bir amatör gözüyle özetlemek gerekirse, Deck Tipi Pikaplar, analog bir müzik kaynağı olan plaktaki izlerin ses sistemlerine aktarılmasını sağlarlar. Bu ses sistemlerinin detaylarını aşağıda vermeye çalışacağız. Ancak kısaca söylemek gerekirse Deck Tipi Pikaplar, tek başlarına plak çalamazlar. Eski müzik sistemlerini gözünüzün önüne getirdiğinizde, kat kat üst üste duran katmanlardan sadece birini oluştururlar.
Peki Deck Tipi bir Pikabımız varsa, nasıl plak dinleyeceğiz? Bunun için yanında mutlaka “Phono” tipi girişi destekleyen bir ses sistemine ihtiyacımız olacaktır. Bu ses sistemlerinden en temeli Amfi’dir. Yukarıdaki örnekten yola çıkarak, katlı müzik setinin katlarından bir diğerinden bahsediyoruz.
Amfiler, sesi şekillendirmeye ve isteğimize göre dinlememize yarayan ve bir çok farklı ses kaynağını (radyo, kaset veya CD çalar, mikrofon, vb) kontrol etmemizi sağlarlar. Ancak Amfiler de tek başlarına sesi duymamızı sağlayamazlar. Amfilerin de hoparlörlere veya bilinen başka adıyla kabinlere bağlı olmalıdırlar. Bu sayede plaktaki izlerin kulağımızın duyabileceği müziğe dönüşmesi sağlanabilir.
Özetlemek gerekirse, Deck Tipi bir Pikabımız varsa, plaktaki müzikleri dinlemek için bir Amfi ve bir Hoparlör setine ihtiyacımız var.
Bu yazının alanına girmemekle birlikte bu noktada söylemek gerekir ki çok farklı çeşit, özellik, fonksiyon, yetenek, güç ve teknolojide farklı farklı amfi ve hoparlörlere sahip olmak mümkün.
Peki bir amfi ve hoparlör setimiz yoksa Deck Tipi Pikap bir işimize yaramaz mı? Yarayabilir. Amfi ve Hoparlör yerine evinizde zaten var olabilecek bir ses sitemi, müzik seti, vb cihazı da Deck Tipi Pikabınızla birlikte kullanabilirsiniz. Ancak burada bilinmesi gereken hafiften teknik bir detay var. Pikabı direk olarak bir müzik sistemine bağlayabilmeniz için üzerinde “Phono” olarak adlandırılan bir girişinin olması gerekiyor.
Hangi Pikap? Sony Deck Pikap
Peki elimizdeki müzik sisteminin “Phono” girişi yoksa Deck Tipi Pikabı bağlamamız imkansız mı? Hayır imkansız değil. Ancak bu durumda pikabınızı sisteminizin “Audio” girişine bağlamak için araya ayrı bir cihaz daha bağlamak gerekmektedir. Bu ara cihazın adı da “Pre-Amfi” dir.
Evet, konu gittikçe derinleşiyor değil mi? Yukarıda taahhüt ettiğimiz “Amatör” çizgiden çıkmamak için daha fazla derinleştirmeden burada kalıp anlatılan bilgileri kısaca yeniden özetleyelim.
Deck Tipi bir Pikabımız varsa, bununla plak dinlemek için ya bir Amfi ve hoparlör setimizin ya da yine hoparlörleri olan bir Müzik seti veya Ses Sistemimizin olması gerekli. Deck pikabı bağlamak için kullanacağımız sistemin mutlaka “Phono” girişi olmalı, yoksa araya bir “Pre-Amfi” bağlamalıyız.
Kendinden Amfili/Hoparlörlü Pikaplar:
Deck Tipi Pikapların ilave cihaz gereksinimlerinin amatör dinleyicilerin kafasını karıştırması normal. Ancak bu sistemler alternatifsiz değiller. Bir plakseverin, bir çok farklı cihaz, bağlantı, kablo, teknoloji vb detayı bilmeye ve edinmeye ihtiyacı olmadan da plak dinleyebilmesini sağlayabilen, ihtiyacınız olan tüm (veya bir çok) ekipmanı bir arada bulunduran Kendinden Amfili/Hoparlörlü veya bir başka deyişle, “hepsi bir arada” bir Pikap da işinizi görecektir. Adından da anlaşılacağı gibi bu cihazlar aynı anda hem Pikap mekanizmasını hem de Amfiyi ve hatta bazıları Hoparlörü de bir arada barındırırlar. Eğer bu türde bir cihazınız varsa yapmanız gereken tek şey cihazı elektriğe bağlamak, plağınızı tablanın üzerine yerleştirmek ve arkanıza yaslanıp müziğin tadını çıkarmak olacaktır.
Unutmayın ki, plak dinlemek için minimum ihtiyaçlarınız Pikap, Amfi ve Hoparlördür. Cihazınız bunların üçünü bir arada barındırmıyorsa eksik elemanı ayrıca bağlamanız gerekir. Yani, pikabınız sadece kendinden amfili ise ayrıca uyumlu bir hoparlör setini bağlamanız gerekecektir.
Tümü bir arada sistemler bazen de farklı ses kaynaklarını da içerirler. Radyo, kasetçalar, CD’çalar, vb bir arada sistemler olarak da karşımıza çıkabilirler.
Tümünü bir arada içeren cihazlar genelde kolay taşınabilirler. Bazıları çanta tipindedir. Bazılarının kapakları hoparlörleri içerebilir. Hatta bazıları açık alanda, mesela piknikte de kullanabilmek için elektrik dışında pille de çalışabilirler. Kendinden Amfili/Hoparlörlü, ya da diğer bir isimle hepsi bir arada cihazlar bu sayede bir çok avantajı da bir arada taşıyorlar diye düşünülebilir.
Farkları Neler?
Peki madem öyle, neden tüm pikaplar “hepsi bir arada” şeklinde değil? Niçin Deck Tipi Pikaplara ihtiyaç var?
Bunun bir çok farklı sebebini saymak mümkün.
İlk olarak deck tipi sistemlerde sadece pikap değil, bir çok farklı sistemi aynı anda ve tek bir cihaz gibi kullanmaya izin verdiğini söylemek gerekli. Yani aynı anda hem pikap, hem radyo, hem kasetçalar, hem CD’yi aynı sistemde birleştirmeniz mümkün. Hatta eğer isterseniz kocaman bantları olan teyp sistemlerini bile sisteminize ekleyebilirsiniz (yukarıda verilen örnekteki müzik setinin farklı fonksiyonlara sahip katları).
Ancak tabii ki tek sebep bu değil. Birçokları için yukarıdakinden de daha önemli bir başka sebebi daha var: Ses Kalitesi.
Tabii ki bu konu giriş seviyesinde bir amatör için başlangıçta çok önemli olmayabilir. “Ses çıkarsın, plağı çalsın yeter” yaklaşımı giriş için yeterli görülebilir. Ancak dinlediği müzikten beklenti biraz daha artmaya başladığında, biraz daha yüksek kaliteli müzik dinlenmek istendiğinde, hepsi bir arada cihazların ihtiyaçları karşılaması mümkün olmamaktadır.
Deck Tipi sistemler, her bir elemanı ayrı ayrı olduğundan sistemin sahibine, talep, ihtiyaç, kullanılmak istenen teknoloji, verdiği ses performansı, harcanacak bütçe gibi farklı kategorilerde göre her bir elemanının ayrı ayrı değiştirilebilmesi imkanını da sağlamaktadır. Yani ihtiyaç duyulduğunda amfi’nin yenilenmesi, hoparlörün yükseltilmesi vb imkanı sağlamaktadır.
Ben de plak dinlemeye aşağıda fotoğrafını göreceğiniz Dual marka çanta tipi hepsi bir arada pikapla başladım. Ancak bir süre sonra dinlediğim sesin bana yeterli olmadığını düşündüğümden Deck Tipi Pikaba geçtim. Arada geçen sürede kullandığım hepsi bir arada pikabım hem o dönem ihtiyaçlarımı ve beklentilerimi fazlasıyla karşıladı hem de görsel olarak beni yeterince mutlu etti.
Bu noktada karşılaştırma açısından, yukarıda bahsedilen özellikleri dolayısıyla Deck Tipi Sistemlerin daha fazla elemanı olduğundan daha fazla alana ihtiyaç duyduklarını söylemek de mümkün. Yani kullanacağınız yerde yeterli alanınız yoksa Hepsi Bir Arada türünde bir pikap kullanmak daha doğru bir seçim olabilir.
Konu ses kalitesi olduğunda başlangıç seviyesindeki biz amatörlerin çok da ihtiyacı olmayacak olsa da bir çok teknik özelliğin de sesi etkilediğini söylemek gerekli. Çok detaya girmeden birkaç örnek verelim. Dinlediğiniz sesin kalitesini arttırmak için kullandığınız cihaz, amfi, hoparlörün marka, model, teknik özellikleri bir yana, sistemin kurulduğu oda, oda içerisinde cihazların yerleşimi, hatta üzerinde durdukları mobilyanın yere olan eğimi, elektrik sisteminin topraklanması, birbirlerine bağlayan kablolar, cihazların yere ve birbirlerine temas eden ayakları gibi bir çok ince detayın önemli olduğunu da söylemek gerekli. Ancak bu detayların sağladığı ses farklılıklarının sıradan bir insanın ya da konunun profesyoneli olmayan bir dinleyicinin kulağıyla ayırt edebileceği detaylar olmadığını da eklemeliyiz. Dinledikleri müziğin en ince detaylarının kendileri için önemli olduğu bu kişileri Audiophile veya Türkçede kullanıldığı haliyle Odyofil olarak adlandırıldıklarını ekleyerek konuyu burada kapatmak en iyisi olacaktır.
Peki Yeni mi Eski mi?
Pikap tiplerini kısaca özetledikten sonra yeni başlayanların en çok sorduğu sorulardan bir diğerine daha cevap aramaya çalışalım.
“Başlarken sıfır bir cihaz mı almalıyım yoksa kullanılmış bir cihaz mı?”
Burada “kullanılmış” kavramının “yeni üretim ikinci el bir cihaz mı yoksa 70’lerden kalma antika bir cihaz mı?” şeklinde bir ikilem doğuracağını da dikkate alarak soruyu şöyle sormakta fayda var: Yeni Model mi Eski Model mi?
Bu sorunun da tıpkı yukarıda anlatılan “Deck mi yoksa hepsi bir arada mı?” sorusunda olduğu gibi herkese uyan tek bir cevabı yok. Ancak olası cevapları kişinin ihtiyaçlarına göre karar verebilmesi adına şöyle açabiliriz.
Plaklar hassas depolama birimleridir. Sıcaktan, ışıktan, nemden, darbelerden zarar görmeye çok açık materyallerdir. Bunlardan da öte fiziki temas ile çalışırlar. Yani iğnenin plak üzerindeki izlere temas etmesiyle ses üretirler. Tüm bu sayılan etkiler ve kullanım sırasında zorunlu olan bu fiziksel temas, farklı ölçülerde olsa da plaklara zarar verir. Bir plağın uzun süre muhteşem ses kalitesini sürdürebilmesi ve değerini koruyabilmesi için bu etkilerin minimumda tutulması önemlidir. Bu sebeple, pikabın eski ya da yeni olmasından öte, kullanım sırasında plağa zarar vermemesi önem taşımaktadır.
Bir başka deyişle, cihazın üretim tarihinden daha önemlisi kaliteli olması, yani kullanırken izleri kazımaması, plakları çizmemesi, özetle plaklarınıza zarar vermemesi daha önemlidir.
Girişte de değindiğimiz gibi, plakların popülerleşmesiyle birlikte binbir çeşit pikap raflarda ve internet mağazalarında yerini aldı. Ve her gün daha fazlası ekleniyor. Bu yükseliş ister istemez bir çok farklı kalitede cihazın da karşımıza çıkmasına sebep oluyor. Özellikle son dönemde çokça rastlanan Çin Malı pikaplar hem göze hoş gelen tasarımları hem de uygun fiyatlarıyla gerçekten çok çekici olabiliyorlar. Bir başka deyişle, ortalama düzeyde bir veya iki 33’lük plağın toplam fiyatını ödeyerek ucuz bir sıfır pikap almak mümkün.
Ancak bu pikapların bir çoğu için kaliteden bahsetmek çok da mümkün olmayabiliyor. Kötü amfi ve hoparlörleri, ucuz malzemeleriyle kullanım süresince verecekleri düşük müzik kalitesinden öte kullandıkları kalitesiz parçalar sebebiyle plaklarınıza zarar vermeye de ciddi şekilde adaydırlar. Kötü ayarlanmış kafa, kalitesiz iğne her kullanımda plaklarınızdaki izleri kazıyacak, belki çizecek ve zarar verecektir. Özellikle dinlediğiniz plaklar değerli plaklar ise kalitesiz pikabınız sebebiyle plaklarınızın hızla değer kaybetmesini göze almanızı çok tavsiye etmek mümkün değil. Bu yüzden, elinizde bolca plak varsa, bu plaklar da maddi ya da manevi olarak değerli plaklarsa, yeni de olsa eski de olsa iyi bir iğneye sahip ve ayarları düzgün yapılmış kaliteli bir pikaba ihtiyacınız olduğunu söylemek gerekli.
Öte yandan elinizde plaklarınız yoksa, istediğiniz zaman bulabileceğiniz yeni baskı ya da çok eski hırpalanmış, düşük kondisyonda yani ucuz plaklar dinleyecekseniz, pikabınızın çok da kaliteli veya pahalı bir pikap olmasına ihtiyaç duyduğunuzu söylemek mümkün değil. Yani pahalı plaklar dinlemeyecekseniz, ucuz bir Çin Malı pikapla giriş yapabilirsiniz. Daha değerli plaklar edindikçe veya daha yüksek kalite ihtiyacı doğduğunda elinizdeki cihazı satıp (veya yeni başlayan bir başka dostunuza hediye edip) daha üst seviye bir cihaza geçmeniz mümkün olabilir.
Kısaca, cihazın yeni veya eski olmasından öte, fiyat/kalite değeri ihtiyacınıza uygun bir cihaz edinmek daha önemli.
Tekrar yeni/eski karşılaştırmasına dönerek, her ikisi arasındaki farkları ve dikkat edilmesi gerekenleri dilimiz döndüğünce özetlemeye çalışalım.
Eski cihazlar, üretildikleri dönemin gereği genellikle daha yüksek kaliteye sahip malzemeler içerirler. Tıpkı eski model arabalar gibi düşünebilirsiniz. Daha ağır, daha oturaklı, daha kaliteli, daha uzun ömürlü malzemelerle üretilmiş ve daha dayanıklıdırlar.
Ancak yine arabalarda olduğu gibi sıfır araçlara göre daha fazla bakım ihtiyaçları olabilir ve daha sık arıza çıkarabilirler. Arıza söz konusu olduğunda da onların dilinden anlayan bir ustaya ihtiyaç duyarlar. Yani eski bir pikap kullanacaksanız, güveneceğiniz bir tamirciye de ihtiyaç duyacaksınız diyebiliriz. Yani, cihazın dilinden anlayan, kolayca ulaşabileceğiniz ve güvenebileceğiniz bir tamirciniz varsa, eski bir pikap uzun yıllar sürekli ihtiyacınızı karşılayacaktır diyebiliriz. Tabii bu arada kendiniz elektronik ürünlerin tamirinden anlıyorsanız kendi ihtiyaçlarınızı kendinizin karşılayabileceğinizi söylemeye gerek bile yok.
Eski cihazların bir başka avantajı da sık kullanılan markalar için kolaylıkla parça bulunabilmesidir. Ülkemizde de yaygın olarak kullanılan Dual, Philips gibi markaların dilinden anlayan bolca tamirci bulmak mümkün. Ayrıca uzun yıllar benzer parçaları kullanan üreticileri ve yedek parça olarak kullanılabilecek bolca hurda ürünün bulunması sebebiyle parça maliyetleri düşük ve onarım imkanları fazladır.
Öte yandan yeni üretim cihazlar alındığında belli bir süre üretici garantisiyle birlikte gelirler. Özellikle kaliteli bir marka alıyorsanız belirli bir süre üretici garantisiyle olabilecek sıkıntılara karşı başınızı daha az ağrıtabilir. Bu yüzden alırken özellikle kolaylıkla erişebileceğiniz bir servis ağının olup olmadığını kontrol etmek iyi olacaktır. Ancak, kaliteli markalar için garanti süresinin bitiminde olabilecek arızaların eski model cihazdan daha maliyetli olabileceğini de söylemek gerekir.
Özet – Peki Hangi Pikabı Almalı ?
Tüm anlatılanların ışığında tercihlerimizi özetlemek gerekirse;
“Ne tip bir pikap almalı?” sorusunu cevaplamanız için gereken koşulları sıraladığımızda, alanınız müsait, uyumlu bir amfi/hoparlör seti veya müzik sisteminiz mevcut ve ses kalitesi sizin için önemliyse, Deck Tipi bir Pikap sizin için ideal çözüm olarak görünüyor. Eğer bu sayılanlardan herhangi biri için cevabınız hayırsa, Hepsi Bir Arada tipinde kendinden amfi/hoparlörlü veya çanta tipi bir pikap sizin ihtiyacınızı bir süreliğine de olsa görecektir.
“Eski mi yoksa yeni mi olmalı?” sorusuna geldiğimizde ise cevaplamamız gereken koşullar şöyle sıralanıyor. Eğer değerli plaklarınız varsa ve güvenebileceğiniz bir servis/tamirci tanıyorsanız kaliteli bir eski pikap uzun süre ihtiyacınızı karşılayacaktır. Ancak değerli plaklarınız olmasına rağmen güvenilir bir tamirciye ulaşmanız zorsa, Yeni ama kaliteli bir pikap almanızı öneririz. Her iki sorunun cevabı da sizin için hayırsa, uygun maliyetli ucuz bir sıfır pikapla başlamanız en iyisi olacaktır.
Hangi tipte pikabı tercih ederseniz edin ve hangi türde müzikten hoşlanıyor olursanız olun, sevdiğiniz o harika müzikleri keyifle dinlemenizi diliyorum.
Bir yanıt bırakın